Το παρόν αρχείο δεν υποκαθιστά τις συμβουλές του επαγγελματία υγείας (ιατρού, μαίας) που σας παρακολουθεί. Αν αντιμετωπίζετε κάποιο ιατρικό ή μαιευτικό πρόβλημα εσείς ή το παιδί σας, παρακαλούμε απευθυνθείτε άμεσα στον επαγγελματία υγείας (ιατρός, μαία) που σας παρακολουθεί ή στο πλησιέστερο κέντρο υγείας. Τα φάρμακα και σκευάσματα που αναφέρονται είναι ενδεικτικά και δεν απευθύνονται σε όλες τις γυναίκες καθώς πρέπει να ληφθεί πλήρες ατομικό, γυναικολογικό και μαιευτικό ιστορικό. Ρωτήστε τη μαία ή το γιατρό σας!
Πολλές μαμάδες φοβούνται μην πάθουν μαστίτιδα με τον αποθηλασμό και συχνά μας ρωτούν πώς/ τον τρόπο να μην πάθουν.
Αρχικά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η γαλουχία και παραγωγή μας επηρεάζεται από το «νόμο προσφοράς και ζήτησης». Αυτό σημαίνει ότι η παραγωγή ουσιαστικά θα προσαρμοστεί βάσει των θηλαστικών αναγκών του παιδιού.
Επιπρόσθετα, ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα του καθοδηγούμενου και ήπιου αποθηλασμού είναι ότι ο μαστός παίρνει όλο τον χρόνο που χρειάζεται για να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα κατά τη διάρκεια μείωσης του ενός γεύματος (αφαιρούμε ένα θηλασμό κάθε 3- 15 μέρες) ενώ το παιδί συνεχίζει να θηλάζει στα υπόλοιπα γεύματα κανονικά. Με αυτόν τον τρόπο σχεδόν μηδενίζεται ο κίνδυνος εμφάνισης μαστίτιδας. Αυτό, ωστόσο, δεν ισχύει στον ξαφνικό απογαλακτισμό αφού διακόπτονται όλα τα γεύματα απότομα και ταυτόχρονα.
Τρίτον, ο απογαλακτισμός σε ένα αποκλειστικά θηλάζον βρέφος ξεκινάει με την εισαγωγή των στερεών τροφών κατά τους 6 μήνες ζωής (κλεισμένους). Αυτό σημαίνει ότι ουσιαστικά μιλάμε για αποθηλασμό βρεφών άνω των 6 μηνών στις περισσότερες περιπτώσεις κι έτσι ξέρουμε ότι η γαλουχία έχει ήδη εδραιωθεί.
Ωστόσο, αν ξεκινάτε πρωτόκολλο ήπιου και καθοδηγούμενου αποθηλασμού ή αν αποφασίσατε να ακολουθήσετε ξαφνικό απογαλακτισμό, αν νιώθετε τα στήθη γεμάτα και πρησμένα όταν δε θηλάζετε σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή, τότε καλό είναι να ακολουθήσετε πρακτικές που χρησιμοποιούνται και στην υπερφόρτωση όπως παρακάτω.
Γενικές πρακτικές οδηγίες αποθηλασμού/απογαλακτισμού χωρίς χάπια
- Ένα ζεστό – όχι όμως καυτό – ντους, με ή χωρίς ήπιο μασάζ καθώς το ζεστό νερό ακουμπάει το στήθος. Γενικότερα, χρησιμοποιείστε οτιδήποτε ανακουφίζει το στήθος σας.
- Μη δένετε το στήθος σας! Αυτή η πρακτική είναι ξεπερασμένη και μπορεί να προκαλέσει φραγμένους πόρους, λοίμωξη μέχρι και απόστημα στο στήθος.
- Κρύα φύλλα λάχανου ή/και κρύα επιθέματα ανακουφίζουν από τον πόνο και μειώνουν τοπικά τη φλεγμονή. Πολλές φορές οι κρύες κομπρέσες, τα κρύα φύλλα λάχανου ή/ και τα κρύα επιθέματα καλό είναι να ακολουθούν το ζεστό ντους για την ελαχιστοποίηση της φλεγμονής.
- Μπορείτε να αντλήσετε είτε με το χέρι είτε με το συλλέκτη γάλακτος είτε με το θήλαστρο (για 1-2 λεπτά μόνο!) λίγο γάλα ίσα να ανακουφιστείτε. Όσο λιγότερο γάλα αφαιρέσετε, τόσο πιο γρήγορα θα καταλάβει ο μαστός ότι δεν χρειάζεται να παράγει άλλο γάλα, αφού δεν θα αδειάσει ικανοποιητικά. Μην αγχωθείτε αν νιώθετε άνετα χωρίς να χρειαστεί να αντλήσετε γάλα, δεν είναι υποχρεωτικό να αντλείτε.
- Φορέστε ένα άνετο κι υποστηρικτικό στηθόδεσμο που δεν σας πιέζει. Ίσως οι στηθόδεσμοι «χωρίς μπανέλα» βολέψουν καλύτερα για τον πρώτο καιρό, αφού η μπανέλα ενέχει κίνδυνο δημιουργίας φραγμένων πόρων.
- Μη φοράτε στενό στηθόδεσμο και μη δέσετε το στήθος με επιδέσμους ή γάζες. Αυτή η οδηγία είναι πια ξεπερασμένη.
- Αποφύγετε την άντληση ή την άμελξη του στήθους για να δείτε αν υπάρχει ακόμα γάλα. Η διαδικασία που ακολουθεί το σώμα μας για να “καθαρίσει” την περιοχή μετά τη γαλουχία μπορεί να διαρκέσει εβδομάδες ή και μήνες. Διαβάστε αυτό το άρθρο για να μάθετε περισσότερα.
Φάρμακα και βότανα για τον αποθηλασμό χωρίς χάπια διακοπής θηλασμού
Ολοένα και περισσότερες μητέρες αναζητούν πιο φυσικούς τρόπους αποθηλασμού μη θέλοντας να πάρουν τα χάπια διακοπής θηλασμού λόγω των παρενεργειών που έχουν. Για να μειωθεί η παραγωγή γάλακτος, η παρουσία φλεγμονής κι ο πόνος κατά την διάρκεια της διαδικασίας απογαλακτισμού, συχνά χρησιμοποιούνται και τα ακόλουθα σκευάσματα:
Φάρμακα
Παρακεταμόλη (αναλγητική δράση)
Το γνωστό παυσίπονο μπορεί να ανακουφίσει σε περίπτωση που νιώθετε πόνο ή δυσφορία στο στήθος σας.
Σύνδεσμοι σε διεθνείς βάσεις δεδομένων
E-lactancia: https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/paracetamol/product/
Lactmed: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501194/
Ibuprofen (αντιφλεγμονώδης δράση)
Σε περίπτωση που νιώθετε το στήθος σας βαρύ, πρησμένο και νιώθετε ότι δημιουργείται φλεγμονή, ένα αντιφλεγμονώδες όπως η ιβουπροφαίνη που μπορεί να σας συστήσει η μαία ή ο γιατρός που σας παρακολουθεί, θα σας βοηθήσει να νιώσετε καλύτερα.
Το σχόλιο της μαίας: ΠΡΟΣΟΧΗ για τα άτομα με αλλεργίες και τα άτομα με έλλειψη ενζύμου G6PD!
Σύνδεσμοι σε διεθνείς βάσεις δεδομένων
E-lactancia: https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/ibuprofen/product/
Lactmed: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500986/
Σκευάσματα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη
Κάποια σκευάσματα που περιέχουν ψευδοεφεδρίνη, για παράδειγμα φάρμακα τύπου cold and flu, ίσως μειώσουν την παραγωγή της μητέρας που τα λαμβάνει. Σύμφωνα με μια επιστημονική έρευνα, μπορεί να μειώσει την παραγωγή γάλακτος, επομένως συνιστάται υψηλή πρόσληψη υγρών από τη μητέρα. Η ψευδοεφεδρίνη φάνηκε ότι προκαλεί μια μεταβλητή και μη σημαντική μείωση στα επίπεδα της ορμόνης προλακτίνης, η οποία είναι η ορμόνη της γαλουχίας.
Το σχόλιο της μαίας: ΠΡΟΣΟΧΗ στις αντενδείξεις (Υπερθυρεοειδισμός, Υπέρταση, Νεφρική ανεπάρκεια, Σακχαρώδης Διαβήτης, Γλαύκωμα, Καρδιαγγειακή νόσος). Συμβουλευτείτε το γιατρό ή τη μαία σας!
Σύνδεσμοι σε διεθνείς βάσεις δεδομένων
E-lactancia: https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/pseudoephedrine/product/
Lactmed: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501085/
Βότανα και άλλες φυσικές θεραπείες για τη μείωση της παραγωγής γάλακτος
Φασκόμηλο
Το σχόλιο της μαίας: Για να χρησιμοποιήσετε το αφέψημα φασκόμηλου για μείωση της παραγωγής σας, σε μια κούπα νερό που έχει βράσει, ρίξτε μέσα 1 κουταλιά της σούπας αποξηραμένο φασκόμηλο και άφηστε το να κάτσει για 5-15 λεπτά. Πιείτε 1 κούπα, 2 – 6 φορές την ημέρα. Μπορείτε να το συνδυάσετε σε μείγμα με χαμομήλι ή/ και πράσινο τσάι για να ελαφρύνει η γεύση. Καλό θα ήταν να αποφύγετε την χρήση ζάχαρης (όπως κι αλατιού) κατά την περίοδο του αποθηλασμού οπότε επιλέξτε εναλλακτικά γλυκαντικά (μέλι, σιρόπι σφένδαμου, μελάσα, στέβια, κτλ).
Άλλα βότανα
Άλλαβότανα που μπορούν να μειώσουν την γαλουχία είναι η μέντα, ο μαϊντανός, η ρίγανη, δυόσμος και το τσάι jasmine. Τα περισσότερα από αυτά τα βότανα χρησιμοποιούνται καθημερινά στη μαγειρική ή για κατανάλωση σε μια πολύ αδύναμη μορφή τους, μη επηρεάζοντας την παραγωγή σας και ΜΟΝΟ τεράστιες ποσότητες αναμένεται να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος. Αν ακολουθείτε εναλλακτικές ιατρικές θεραπείες όπως ομοιοπαθητική, μιλήστε με τον/την ομοιοπαθητικό σας (ή ακόμα και μια μαία με γνώσεις ομοιοπαθητικής) ώστε να σας κατευθύνει κατάλληλα.
Συνδυασμένα αντισυλληπτικά δισκία (προγεστερόνη κι οιστρογόνα)
Αντισυλληπτικά χάπια, ιδίως όσα περιέχουν οιστρογόνα αφού υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα αντισυλληπτικά σκευάσματα με βάση τα οιστρογόνα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος και ότι τα προγεστερονοειδή, όταν χορηγούνται νωρίς μετά τη γέννηση μπορεί να αναστείλουν την έναρξη της γαλουχίας. Τα οιστρογόνα, από μόνα τους ή συσχετισμένα με προγεσταγόνα, έχουν χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία της υπερπαραγωγής και για την καταστολή της γαλουχίας, αν και με χαμηλή αποτελεσματικότητα.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι τα χάπια που περιέχουν οιστρογόνα μπορεί να μειώσουν την παραγωγή γάλακτος ή/ και τη διάρκεια του θηλασμού, ειδικά εάν χορηγούνται κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό και με ημερήσια δόση ίση ή μεγαλύτερη από 30 μικρογραμμάρια (0,03 mg). Κατά τη διάρκεια της γαλουχίας, τα αντισυλληπτικά χάπια που περιέχουν μόνο προγεσταγόνα (mini pills) είναι προτιμότερα από τα COC (συνδυασμένα αντισυλληπτικά χάπια) και, στην δεύτερη περίπτωση προτιμάμε αυτά με την χαμηλότερη δυνατή δόση οιστρογόνων. https://www.e-lactancia.org/breastfeeding/contraceptive-combined-estrogen-progestins/product/
Το σχόλιο της μαίας: – Σκεφτείτε την επιλογή του αποθηλασμού, μαζί με την αντισύλληψη. Έτσι θα έχετε… με έναν σμπάρο, δυο τριγώνια!
Θέλετε να μάθετε για την αντισύλληψη κατά την περίοδο του μητρικού θηλασμού; Δείτε το βίντεο της μαίας Έρρικας Κοκκόση στο Youtube.
Βιβλιογραφία
- World Health Organization and Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, Family Planning: A Global Handbook for Providers, 2018. https://www.who.int/publications-detail-redirect/9780999203705
- Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου και συν., επιμέλεια: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου, Αικατερίνη Σοφιανού, Μητρικός Θηλασμός: Οδηγός για επαγγελματίες υγείας. Αθήνα, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, 2015. https://epilegothilasmo.gr/odigos-gia-epaggelmaties-ygeias/
- e-lactancia.org
- Drugs and Lactation Database (LactMed®) [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Child Health and Human Development; 2006-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501922/
- Aljazaf, K., Hale, T. W., Ilett, K. F., Hartmann, P. E., Mitoulas, L. R., Kristensen, J. H., & Hackett, L. P. (2003). Pseudoephedrine: effects on milk production in women and estimation of infant exposure via breastmilk. British journal of clinical pharmacology, 56(1), 18–24. https://doi.org/10.1046/j.1365-2125.2003.01822.x
